GORILLA'S IN DE ZON

Lieve allemaal,
Doordat het Gorilla-avontuur snel is gevolgd op de Zanzibarbelevenissen, krijgen jullie deze rondzendbrief sneller dan normaal. Maar om de indrukken zo goed mogelijk weer te kunnen geven, moet ik ze nu wel opschrijven.
Na een dag in the Office en even back to normal, ben ik woensdagmorgen vertrokken naar de plaats Ruhengeri in het district Musanze, in het noorden van Rwanda. Musanze ligt op de grens van drie landen, Uganda, Congo en Rwanda en zij delen samen de vijf vulkanen, die de grenslijn vormen tussen deze landen. Het is een merkwaardig natuurverschijnsel: de heuvels rondom hebben de normale “heuvel” afmetingen maar de vulkanen steken daar als enorme tanden bovenuit. De hoogste is 4000 meter. Drie ervan zijn dode vulkanen, twee werken af en toe. Het nabij gelegen Ngoma in Congo heeft dat een aantal jaren geleden ondervonden. Toen was daar een behoorlijke uitbarsting en aardbeving.
De Gorilla-tracking is een van de voornaamste bronnen van inkomsten van het Rwandese toerisme dat verder nog nauwelijks de kinderschoenen ontgroeid is. Hoewel de heuvels en lage bergen bijzonder de moeite waard zijn om bewandeld en beklommen te worden, zijn er geen wandelkaarten en routebeschrijvingen beschikbaar. Terwijl dat voor de economie van het land een enorme impuls zou kunnen zijn (mits het milieu goed beschermd wordt, dat spreekt vanzelf). Maar wat niet is, kan komen.
In ieder geval moet je voor een gorillatocht wel sparen. Voor de willekeurige toerist is de prijs voor een excursie $ 500 en voor een Rwandese ingezetene met een workpermit (greencard) $ 250 . VSOers hebben een greencard en komen dus in aanmerking voor reductie. Maar niettemin, een heel bedrag. Maar na de tocht van afgelopen donderdag zul je mij nooit meer over dat bedrag horen zeuren!
We werden om 6 uur in de ochtend afgehaald van ons logeeradres (we maakten gebruik van het huis van een collega-VSOer) en naar het punt gebracht waar het Nationaal Park Verunga begint. Er is daar een informatiecentrum. Daar moet je inchecken en krijg je een kop uitstekende Rwandese koffie om wakker te worden. Omdat het toch een toeristische aangelegenheid is, maak je kennis met nog een Rwandese specialiteit, namelijk een voorstelling van de inlandse dans, de Intare. Ik had het al eens eerder gezien maar tegen de achtergrond van de machtige vulkanen was het een prachtig schouwspel.
Daarna werden we in kleine groepen ingedeeld. De gorilla’s hebben zich namelijk in ongeveer 8 families verspreid over de hellingen van de vulkanen. In haar boek “Gorilla’s in de mist” vertelt Dian Fossey vooral over één van deze families, de Susagroep. Deze groep bestaat nog steeds en telt op dit moment ongeveer 40 leden, wat erg groot is voor een gorillafamilie. Maar de Susa groep huist erg ver weg in de bergen en het kost ongeveer een dag om ze te bereiken.
Onze groep ging proberen om de Umubanogroep te vinden, een familie die bestaat uit 12 leden. De leider is altijd het alfamannetje, de grote Silverback. Ze krijgen ook allemaal namen en de leider van onze groep heet Charles. Als je eenmaal Charles hebt gevonden, dan zijn de andere leden van groep niet ver weg. Onder leiding van een uitstekend Engels sprekende gids gingen we op weg. Eerst een behoorlijk steile klim (wat niet meevalt omdat de lucht steeds ijler wordt) en daarna langzaam langs de helling naar boven. Op een zeker moment moesten we halt houden; de rugzakken gingen af en werden bewaakt, de mobieltjes moesten uit en het flitslicht van de camera’s werd ook uitgeschakeld.
De gids ging voorop met een machete om een weg door de jungle te hakken ( het pad groeit namelijk in een paar dagen weer dicht) en als laatste liep een gewapende bewaker met een verdovingsgeweer. Die bewapening heeft twee redenen. Ten eerste omdat een gorilla altijd een wild dier blijft. Ze zijn absoluut niet agressief maar je weet nooit. En ten tweede omdat de gidsen en bewakers van het park altijd beducht blijven voor stropers; nog niet zo lang geleden hebben ze een van de leden van de Umubanofamilie moeten bevrijden uit een metalen strik. Het blijft dus altijd oppassen geblazen.
Het was in alle opzichten onze geluksdag: na ongeveer 5 minuten lopen gaf de gids een teken: stil zijn en oppassen. Om de hoek van een bosje zagen we hem: Charles. Hij zat met zijn rug naar ons toe, midden in een krans van sappige bladeren van zijn ontbijt te genieten. De zon scheen op zijn machtige kop en als hij ons al in de gaten had, hij liet er niets van merken. Vlak naast hem sprong een ondeugend jong van ongeveer zes jaar oud door het bos en was eveneens druk bezig met zijn ontbijt. Een eindje verderop zat een vrouwtje, aandachtig bezig met het verzorgen van haar baby.
Je kunt haast niet geloven dat je deze prachtige primaten in hun natuurlijke omgeving van zo dichtbij kunt bekijken en fotograferen. Ze zijn absoluut niet schuw en agressief, al laat er af en toe wel eens een ’n forse borstroffel horen.
Het lijkt bijna wel alsof ze jou niet zien, alsof ze je accepteren als een onderdeel van de omgeving.
Ongeveer anderhalf uur lang volgden we de groep door het bos en we konden alles vastleggen wat we wilden. Af en toe kregen we de schrik van ons leven want dan sprong er een midden tussen ons in maar dat was meer onze schrik dan die van de familie. Zij waren volkomen op hun gemak. Op een zeker ogenblik ging zelfs een van de kolossale vrouwtjes behaaglijk op haar rug liggen. Op haar gemak bestudeerde ze haar tenen, krabbelde zich eens overal, gaapte en liet zich kietelen door een van de kleintjes, die overigens ook voortdurend de clown uithing. Hij (of zij) danste en sprong heen en weer, bengelde van tijd tot tijd aan een boom en pestte zijn moeder met een takje.
Daarna volgden we hen dieper de jungle in tot bij een plek waar zij hun lievelingseten konden vinden. Ze gingen fanatiek bepaalde boomwortels uitgraven, die kennelijk erg lekker waren. Na zich daaraan uitgebreid te goed te hebben gedaan trok de groep verder de helling op en was het voor ons tijd om afscheid te nemen. Het is namelijk niet goed voor de gorilla’s om té lang rekening te moeten houden met zo’n ander stel nieuwsgierige zoogdieren (!).
We waren er stil van. Je maakt je natuurlijk wel een voorstelling van zo’n excursie maar dat we deze kans kregen, dat was toch wel erg bijzonder.
Ondanks de kritiek op Dian Fossey (ze zou té rigide en té nietsontziend de belangen van de gorilla’s hebben verdedigd) is het wel aan haar te danken dat regeringen van betrokken landen en heel veel ingezetenen van die landen overtuigd zijn van het belang van de bescherming van deze zeldzame dieren en het is ook aan haar te danken dat hun aantal langzaam weer toeneemt.
Nog helemaal onder de indruk kwamen we terug in ons huis in Ruhengeri. Leuke bijkomstigheid was dat een van de VSO leden met wie ik deze excursie ondernam, op deze dag haar 50e verjaardag vierde. Mooier cadeau had zij niet kunnen krijgen!

groet Het