Een heel gewone week.....

Na alle bijzondere avonturen van de laatste tijd, wil ik jullie meenemen in de beschrijving van een gewone, doorsnee werkweek. Alhoewel, het verblijf hier kenmerkt zich wel door “never a dull moment”. Wat dat betreft worden wij (de VSO volunteers) langzaam maar zeker onderdeel van de Rwandese cultuur: als je denkt een duidelijk beeld te hebben van datgene wat je in een bepaalde week denkt te doen, kan dat zo maar veranderen in heel andere bezigheden.
Het weekend van 11 februari zou rustig zijn en voorafgegaan worden door een even rustige week. Maar ik ben in Rwanda; dat betekent dat je opgebeld kunt worden door je SPO (Senior Programm Officer) van het hoofdkantoor, die je vraagt om namens VSO deel te nemen aan een seminar / workshopsessie “Training for Trainers”, georganiseerd door VVOB, een Belgische NGO, gespecialiseerd in Educational Development en MinEduc, het ministerie van onderwijs in Rwanda.
Samen met een Nederlandse vertegenwoordiger van VVOB en een collega VSOer, Hywel Davies uit Wales, zijn wijde enige Muzungu’s die aan deze training deelnemen.
Verder zijn het allemaal Rwandezen: head teachers, Deans of Study van verschillende secundary schools en mensen die een leidinggevende functie hebben aan een van de hogescholen.
Het doel is om vanuit theoretische principes en modellen in zicht te geven in de techniek van het ontwerpen van een goede training voor verschillende doelgroepen.

De organisatie ging hoog door de bocht want het was in zekere zin een prestige object. Drie academici van de Universiteit van Canterbury waren uitgenodigd om de training (die vijf dagen duurde) te leiden en er was een hotel afgehuurd in Rwamagana, in het oosten van het land.
Het was hard werken maar ongelofelijk interessant.
Het meest boeiend was om te zien hoe gemotiveerd en gedreven al deze mensen waren om zich deze voor hen vreemde en vaak zeer ingewikkelde materie eigen te maken. Hoe zij zich vol enthousiasme wierpen op allerlei opdrachten en hard werkten ( vaak tot ’s avonds laat) om de opdrachten zo goed mogelijk uit te voeren.
Ze worstelden zich met elan door de taalbarrière heen (voor veel mensen is Engels nog steeds een vreemde taal) en er ontstond een sfeer van intensief samenwerken.
Voor mij was niet alles nieuw maar toch ook weer niet zo’n gesneden koek dat ik mij verveelde. Integendeel, het was een boeiende week vol nieuwe ervaringen en daar kwam bij… een week verwend worden in een voor Afrikaanse begrippen luxe hotel is natuurlijk ook wel eens fijn.

Voldaan kwam ik vrijdag 10 februari thuis en daar stonden Jaap (nee, niet Jip) en Janneke op de stoep. Twee kersverse VSOers die sinds januari 2012 deel uitmaken van de VSO groep. Janneke gaat als “genderspecialist” trainingen geven bij de politieopleiding in Kigali en Jaap is “accompagning partner”. Voor hem dus nog geen placement maar wat niet is, kan komen.
Zij hebben zich pas in Kigali gevestigd en omdat wij elkaar al kennen sinds de VSO trainingsdagen in Nederland, is het natuurlijk erg leuk om elkaar hier weer tegen te komen.
Leuk voor hen om af en toe de drukke stad te kunnen ontvluchten en even bij te komen in onze “Hacienda of Dreams” , voor mij een prettige “pied à terre” in Kigali; als je in het weekend in de hoofdstad moet zijn, is het prettig om ergens een plekje te hebben waar je jezelf en je rugzak kunt stallen voor een nachtje.

Zondag 12 februari heb ik de Hollandse groep opgezocht in Shyogwe. Ook hier is weer een nieuwe groep vanuit Leeuwarden aangekomen. Drie jongens en drie meisjes van het Friesland College gaan proberen om er in drie maanden een succesvolle stage van te maken.
Wij hebben al eens kennis gemaakt met elkaar tijdens het traditionele weekendje aan het Kivoo meer, maar voor Geert, de leider van het project, is het prettig als ik regelmatig mijn neus laat zien.
Omdat twee leden van de groep aankomende timmerlieden zijn, heb ik bij hen twee schommels besteld. Die zijn bestemd voor de kinderen van onze guard, die regelmatig bij ons komen logeren.
Zij lijden niet aan een overdaad aan speelgoed dus ik denk dat de schommels heel welkom zijn.
Als de schommels klaar zijn, houden we een “schommel-inwijdingsfeestje’ op de Hacienda.

En dan de rest van deze heel gewone week:

Maandag stond een bezoek aan de Rukamburaschool gepland, een primary school in de Musambira sector. Maar ik werd afgebeld door de HT. Zij moest onverwacht naar een begrafenis. Niet geheel onwelkom want zo had ik de gelegenheid om thuis allerlei achterstallig administratief werk te doen. En ik had het rijk alleen want mijn huisgenoten waren voor drie dagen vertrokken naar het noorden van het land om daar trainingen te geven.

Dinsdag vertrok ik al vroeg naar de Bibungoschool, ver weg gelegen in de Nyamiyaga sector.
Dat betekent een half uur met de bus en dan ruim 40 minuten op de moto, diep het binnenland in. Maar het was prachtig weer en ik reed door een prachtig landschap.
Bibungo primary school is een van de 10 scholen , die ik voor het komend jaar heb uitgezocht om te begeleiden. In de twee sectoren die ik ‘ bedien’ , zijn 20 scholen gevestigd waaronder 10 basisscholen (Primary schools).
Vooral de HT en de teachers van de basisscholen hebben veel advies en begeleiding nodig. De teachers zijn laag gekwalificeerd en hebben meestal alleen maar de basisopleiding. Hun algemene ontwikkeling is heel pover. Allemaal worstelen ze met het Engels dat vanaf Prim.4 verplicht is. Alle tekstboeken zijn in het Engels maar dat wordt nauwelijks beheerst. Het programma is heel ambitieus maar in de praktijk nog maar heel moeizaam uitvoerbaar. Daar komt bij dat het kinderaantal enorm is en dat er daarom in twee shifts les gegeven wordt. Eén leerkracht heeft per dag 100 tot 120 kinderen voor zijn of haar neus, ongeveer 50 à 60 per groep. Er zijn nauwelijks lesmaterialen en er is weinig tijd voor voorbereiding.
De Bibungoschool heeft ruim 1500 leerlingen, verdeeld over 15 klassen. Er zijn 20 leerkrachten.
De HT, Faustin, is een heel beminnelijke man, maar ook zijn Engels is maar heel matig. Onze conversatie verloopt in het Frans, een taal die vaak heel redelijk beheerst wordt door Rwandezen boven de veertig. Een erfenis uit de Belgische koloniale periode.
Tot mijn standaard uitrusting behoort dus zowel een Frans als een Engels woordenboek.
Verder had ik een aantal rijstzakken, markers, waslijn, spijkers en een hamer in mijn rugzak meegenomen. De klus voor deze dag was het observeren van een aantal lessen, het geven van feedback, en het maken van wat lesmateriaal zoals posters met te leren Engelse woordjes en een rekenschema.

Ook de didactische vaardigheden van de teachers zijn heel matig. Er wordt zeer traditioneel les gegeven: voorzeggen en nazeggen, nauwelijks uitleg en eindeloze reeksen van het bord overschrijven. De eisen die landelijk gesteld worden, zijn in verhouding heel hoog en dat is een van de redenen dat veel van de scholen de norm niet halen. En daar komt dan het gebrek aan basiskennis en het taalprobleem bij.
Eigenlijk weet je niet goed waar je moet beginnen. Algemene trainingen zijn wel nuttig maar je weet niet wat daarvan blijft hangen. Ik geloof erg in persoonlijke begeleiding en daar zet ik nu maar op in.
De jonge leerkrachten zijn enthousiast en doen van harte mee als wij na de les op onze knieën op de grond liggen om van de rijstzakken aantrekkelijke posters te maken.
En zij hebben veel plezier als zij mij tijdens de lunchpauze les in Kinyarwanda kunnen geven. Er is veel lol over de manier waarop ik de tong brekende uitspraak probeer na te doen.
Overigens een prestatie van belang als je er als school drie keer per week voor kunt zorgen dat 1500 kinderen een warme maaltijd krijgen. En ook ik laat me de maispap (polenta) en de bruine bonen saus heel goed smaken.


Woensdag, 15 februari is een Officedag. Gelukkig kan ik mijn DEO strikken voor een bespreking. Ik heb inmiddels mijn plannen klaar voor de komende tijd en ik heb zijn goedkeuring en medewerking nodig. Op het programma staat:
• Een Time management training twee keer drie dagen voor alle HT van de secundary schools in Kamonyi District.
• De voorbereiding van een twee daagse training voor Deputy HT en Deans of Study (in mei)
• Voorbereiding van twee Journées Pedagogique voor twee sectoren (in de aprilvakantie)
• Begeleiding van 10 primary schools in een vast schema gedurende het 1e en 2e trimester
• Trainingen verzorgen voor de nieuw geïnstalleerde SEO (Sector Education Officers)

Mijn DEO is een beminnelijk mens en erg coöperatief. Ik krijg voor alles zijn toestemming. Dat betekent heel veel werk maar ook veel uitdagingen.

Woensdagmiddag vertrek ik naar Nyamata, in het zuiden van het land op de weg naar Burundi. Nyamata is een beladen plaats. “Schuldig landschap” zou Armando zeggen. Er heeft daar tijdens de génocide in 1994 een enorme slachting en verwoesting plaatsgevonden. Daarom is Nyamata bijna helemaal opnieuw opgebouwd. Het ligt in het lagere deel van Rwanda, in het stroomgebied van de Nyabarongo. Er zijn veel moerassen. Daarin hebben de mensen zich wekenlang schuil moeten houden. In het boek “De strategie van de antilopen” schrijft een Belgische journalist indringend over deze periode in dit gebied.
Schuin tegenover het huis waar het VSO echtpaar woont dat ik ga bezoeken, staat de kerk die een tragische rol heeft gespeeld bij deze gebeurtenissen. Hierover is een film gemaakt: “Shouting the dogs”. Deze kerk is nu een aangrijpend monument.
Ik ‘shadow’ Hywel en Marie-Christine tijdens hun trainingen “Strategic Planning” en “How to use the English Curriculum in the class room” en het zijn allebei heel waardevolle ervaringen. Ik wil deze trainingen ook in mijn district gaan geven en uitwisseling van ideeën en technieken is daarom erg belangrijk.
De trainingen eisen heel veel inzet en enthousiasme van de trainers omdat de omstandigheden soms echt niet gemakkelijk zijn: teachers, die te laat komen, teachers die helemaal niet komen opdagen, een ruimte voor de training die grenst aan een klaslokaal met kinderen waar de teacher geen orde kan houden, een enorme regenbui op het golfplaten dak zodat niemand meer iets verstaat en als dan ook nog de beloofde Fanta wegblijft in de pauze en de deelnemers kinderlijk teleurgesteld reageren, dan heb je als trainer al je professionaliteit nodig om de moed er in te houden. Het is goed om elkaar dan feedback te kunnen geven. Uiteindelijk zitten we allemaal in hetzelfde schuitje.
Hywel en Christine zijn inmiddels heel goede vrienden geworden en het is daarom ook erg gezellig om er een paar dagen te verblijven.
Bovendien gaat Hywel vrijdagmiddag met mij mee naar de Memorial Church en ben ik erg blij om. Het is schokkend; de kerk is nog volledig in tact. Wel zijn er overal kogelgaten. Maar op de bankjes liggen de kleren en de persoonlijke bezittingen van de mensen die hier een veilig heenkomen zochten. Ze hebben het met de dood moeten bekopen.

Zaterdagmorgen vroeg vertrekken we alle drie naar Kigali. De eerste regen van de komende lange regenperiode kondigt zich aan. Dat zal het bezoeken van de ver weg gelegen scholen behoorlijk ingewikkeld kunnen maken want de wegen en paden worden soms volledig onbegaanbaar.
Ik ben een paar uur in de VSO office bezig met het checken van mijn mail en het uitprinten van allerlei noodzakelijke sheets. Het is fijn dat je er op zaterdagochtend terecht kunt.
Daarna ga ik op zoek naar het huis waar Jaap en Janneke zich inmiddels hebben geïnstalleerd. Het is een vrij nieuwe stadsvilla aan de rand van Kigali die zij samen met een Canadees VSO echtpaar bewonen. Voor Rwanda behoorlijk luxe en mooi afgewerkt.
Voor het eerst in een half jaar proef ik echte “Old Amsterdam” kaas en dat is echt ’n sensatie.
’s Avonds ontmoeten we een behoorlijk aantal VSO leden op een verjaardagspartij van een van hen. Het feest is buiten in de tuin van een hotel en het is erg gezellig. Prima life muziek en gesprekken met allerlei VSO collega’s die ik al een tijdje niet heb gezien of gesproken. Het heeft iets van een reunietje.

En dan is deze heel gewone week voorbij en begint een nieuwe intensieve werkweek.
Volunteer in Rwanda: “never a dull moment”…….
Maar ook zeker niet voortdurend hoogtepunten. Onder de kalme oppervlakte ligt de reële en vaak harde en confronterende werkelijkheid. Als je in dit land woont en werkt, maak je deel uit van het geheel en daar hoort niet in de laatste plaats de geschiedenis bij.

Hetty