ALWEER EEN HALF JAAR IN AFRIKA...

Lieve allemaal,
Nu ik begin aan deze 12e rondzendbrief, realiseer ik mij dat er al ruim een half jaar verstreken is van mijn tijd in Afrika.
Een mooi, maar ingrijpend, leerzaam en confronterend half jaar. Het bewijst nog maar eens dat het cliché: “je bent nooit te oud om te leren” meer dan waar is.
Nooit gedacht dat ik zo te maken zou krijgen met zulke andere omstandigheden, maar ook met allerlei veranderingen in mezelf en mijn kijk op mensen, culturen en historie.
Afrika in het algemeen en Rwanda in het bijzonder zullen vanaf nu altijd deel uit blijven maken van mijn persoon en dat zal soms lastig maar ook heel vaak verrijkend zijn.
Ik schrijf deze brief gedeeltelijk in de kantine van onze Office. De kantine is een ontmoetingsplaats voor al degenen die hier werken en er wordt uitgebreid gebruik van gemaakt. Er staan drie grote tafels, een ‘uitdeeltafel’ en een bureautje waar je kunt afrekenen. 1000 RFR (€ 1,50) voor een maaltijd inclusief drinken is natuurlijk voor ons een kleinigheid. Maar voor de mensen die hier werken, betekent dat vaak de enige maaltijd van de dag.
Je kunt er voornamelijk melanse krijgen, een bord vol uiteenlopende gerechten zoals: casave (maniok), gebakken banaan, bonen, rijst, zoete aardappelen, frites, geitenvlees en tomatensaus. Rwandezen scheppen hun bord boordevol want de mondelinge afspraak is dat je net zoveel mag eten als je bord kan bevatten en in stapelen zijn ze hier erg handig.
Ik beperk me tot een “omolette speciale”, een omelet van twee eieren met inhoud ( groente, aardappelen en stukjes vlees). Ze zijn daar erg goed in, in deze kantine.

De afgelopen tijd stond in het kader van de, in opdracht van mijn DEO ontwikkelde Time Managementtraining (TMT). Een nuttig project want afspraken maken, je aan afspraken houden, afspraken op elkaar afstemmen en afspraken op tijd cancelen, zijn hier heel hete hangijzers en kunnen behoorlijk frustrerend werken.
Zo is het ook met de trainingen op zich: dat trainingen voorbereidingstijd nodig hebben en dat je ook alle materialen die daar voor nodig zijn, zelf moet maken, daarvan heeft men over het algemeen maar weinig idee. Je kunt hier nu eenmaal niet een prettig werkende beamer uit de kast rukken en een scherm uitrollen om je professionele power point te vertonen. In de meeste gevallen heb je in de ruimte waar je de training moet geven, niet eens de beschikking over elektriciteit of een stopcontact.

De TMT die ik heb ontworpen, is gebaseerd op het boek “Getting Things Done” van David Allen, een bevlogen Amerikaan, die al een indrukwekkende hoeveelheid seminars op zijn naam heeft staan. Ik kreeg het boek ( in het Ned.) toegestuurd van Dorien en heb er wel even over gedaan om alles te vertalen. Gelukkig had ik in een paar ELA collega’s goede correctoren want mijn Engels doet soms erg vaak aan Nederlands denken.
Ook moest ik de inhoud aanpassen aan Rwandese omstandigheden want soms was het wel erg Amerikaans.
Daarna hebben we er een script van gemaakt, verdeeld over 3 trainingsdagen van 9.00-13.00u. Het was erg leuk om hier in teamverband aan te werken.

Samen met Karen, mijn Schotse VSO collega, heb ik een heel weekend rijstzakken getekend, labels gemaakt en bedacht hoe we het meest effectvol en interessant te werk konden gaan. We ontwikkelden twee rollenspelen om alles nog duidelijker te maken en jullie kunnen je waarschijnlijk wel voorstellen dat je op een gegeven moment slap van het lachen bent om de Schots/Nederlands/Engelse/Franse en Kinyarwandese spraakverwarring die dit oplevert.

Vol goede moed togen we de week daarop naar twee verschillende locaties om de training te gaan geven, rugzakken vol materiaal, van opgerolde flapovers en touw om alles aan op te hangen toe. Er waren ongeveer 40 headteachers van secundary schools uitgenodigd, voor twee groepen, twee dagen achter elkaar.
De eerste keer kwamen ze ongeveer allemaal opdagen, maar de geplande tijd (om 9 uur beginnen) werd niet gehaald. Voordat alle plichtplegingen zijn uitgewisseld en iedereen, lopend of achter op een moto is gearriveerd, dat kost tijd en om dat goed te plannen… juist, daarvoor was dan ook deze training!
De laatste deelnemer kwam rond half 11 binnenvallen en helemaal gemotiveerd waren ze ook niet allemaal; sommigen zaten er echt omdat hun baas, de DEO dat zo bepaald had en hen de avond van te voren over deze cursus had geïnformeerd.
Maar gaandeweg de ochtend kregen we wel het gevoel dat we een zeker “tijdsbewustzijn” ontketenden. En het rollenspel: een chaotisch kantoor met allerlei interrupties van bezoekers, boze ouders en niet te vergeten een constant ringelende telefoon) viel erg in de smaak.

De tweede serie trainingen begon iets minder voorspoedig. Op de eerste school waar we aankwamen, was de sleutel van het trainingslokaal zoek. Na veel gevraag en gebel bleek deze in de zak te zitten van een van de teachers, die deze dag geen lessen had. De sleutel lag dus ergens bij haar thuis en nee, er was geen reservesleutel.
Na ruim een uur wachten kwam de teacher in kwestie op haar gemak aanwandelen en konden we beginnen met het ophangen van de posters. Stop je westerse ‘haast’gevoel maar ver weg in je rugzak!
Ook verscheen maar de helft van het aantal teachers van de vorige keer en dat was ook het geval bij de tweede trainingsgroep, de volgende dag.
Daarom hebben we de groepen op de derde sessie maar gecombineerd met als verrassend resultaat: ruim 25 zeer gemotiveerde headteachers (van de 40) die met veel enthousiasme en met veel plezier het volle programma volgden en serieus aan de (soms behoorlijk pittige) opdrachten werkten.
Karen en ik hebben erg veel van dit eerste optreden geleerd en het resultaat is dat we het script voor een deel hebben aangepast en omgewerkt.
En we gaan het land in! Half april hebben we een 3 daagse training in het noorden (het vulkanen en gorillagebied) en eind april gaan we 3 dagen naar Cyangugu aan het Kivoo meer, vlak bij de Congolese grens.
We zijn nog lang niet uitgetimed!

Op de scholen zijn de driemaandelijkse examens weer begonnen en dat betekent dat mijn reguliere scholenbezoeken even ophouden. Ik profiteer dit weekend van deze ‘break’ om met een paar VSOers naar Bujumbura in Burundi te vliegen. Deze stad ligt aan het Tanganjika meer en je kunt er heerlijk zwemmen en vooral relaxen!
Behalve de examens wordt er nauwelijks les gegeven en heeft het niet zoveel zin om de lange tochten naar de ver afgelegen scholen te ondernemen.
April is voor Rwanda het begin van een moeilijke, traumatische periode.
Op 6 april 1994 werd het vliegtuig met de Rwandese en de Burundische president bij het vliegveld van Kigali uit de lucht geschoten en dit was de aanleiding tot de verschrikkelijke génocide, die ongeveer 3 maanden duurde.
6 april is het begin van 100 dagen rouw. Het leven gaat wel door maar op een laag pitje en ’s middags vanaf 2 uur zijn er alleen herdenkingssamenkomsten. De scholen zijn allemaal ongeveer 3 weken gesloten.
Toch worden er wel trainingen gegeven omdat de vakantieperiode de enige mogelijkheid is om alle teachers en headteachers bij elkaar te krijgen.
Maar eerlijk gezegd heb ik eigenlijk geen idee wat ik kan verwachten en hoe dit gevoel van nationale rouw zich zal manifesteren.Misschien kan ik daar over wat meer berichten in een volgende brief.
Heel veel liefs voor jullie allemaal
Hetty