"Op de valreep"

Lieve allemaal,

Vrijdagmorgen om ongeveer 6 uur land ik op Brussel Airport. Dat betekent dat op het moment dat ik dit schrijf, de koffers zo goed als gepakt staan, gewikt en gewogen om er voor te zorgen dat ze de 23 kilo niet te boven gaan.
Ik zit op de achterveranda in de middagzon. De kippen (het zijn er nog maar drie) scharrelen om mij heen, net als de kinderen van onze guard, die hier weer voor een poosje logeren. Het is prachtig helder weer; de droge tijd heeft definitief haar intrede gedaan maar duurt nog te kort om alles stoffig te laten zijn. Het is een rustige dag want Rwanda viert 4 juli, Liberationday, en iedereen heeft vrij.
Het is opnieuw een week van memorials: afgelopen zondag het 50 jarig bestaan van het land als republiek (na de koloniale tijd onder België) en vandaag 18 jaar bevrijding van de regering, die het land terug wierp in een periode van geweld en wetteloosheid, de Génocide.
Zondag heb ik wel het een en ander meegekregen van de festiviteiten. Ik was het weekend in Kigali want we namen zaterdagavond met een etentje afscheid van een aantal mensen van onze groep; zondagmiddag raakte ik, op weg naar het busstation, samen met Hywel en Christine verzeild in de menigte, die het grote Amohoro (=Vrede) stadion binnentrok om de parade bij te wonen en te luisteren naar de toespraak van de president.
We konden de verleiding niet weerstaan om ook naar binnen te gaan. Het was een historische belevenis; op dergelijke momenten presenteert Rwanda zich duidelijk als zelfstandige natie, die een verschrikkelijk verleden te boven is gekomen en op weg is naar een betere toekomst. Maar daaronder kun je ook de spanningen voelen die dit met zich meebrengt. De problemen zijn groot en de president is er de man niet naar om dit onder stoelen of banken te steken. Dus was deze manifestatie in heel veel opzichten erg interessant en indrukwekkend. Dat Rwanda zich een plaats tussen de oost-Afrikaanse landen heeft veroverd, bleek wel uit het feit dat ook de presidenten van Tanzania, Oeganda en Burundi met hun echtgenotes aanwezig waren. Het land heeft nog een lange weg te gaan maar er zijn veel tekenen van hoop.
Na afloop zochten we een aangename plek op om te bekomen van de massa en de hitte (we zaten drie uur lang in het onoverdekte gedeelte van het stadion) en vonden dat we een koud pilsje en een fish brochette wel verdiend hadden.

De weken na mijn bliksembezoek aan Nederland waren, ondanks de gecancelde afspraken, toch heel afwisselend en vol.
Ik heb meegeholpen aan de voorbereidingen van twee zg. ‘Creative weeks’ voor een primary school in Shyogwe (de plek waar de Nederlandse groep stage loopt) en ik heb mijn 10 primary schools in de sectors bezocht om ze vast voor te bereiden op het nieuwe trimester dat in september begint. Dat betekent in totaal een tocht van ongeveer 6 uur achterop de moto. Wijselijk heb ik die expeditie over twee dagen verdeeld. De ligging van die scholen is adembenemend mooi maar de logistiek is heel problematisch want ze zijn, anders dan per moto, niet te bereiken.
Op een van de scholen, Shaka Primary school, heb ik samen met Ingrid, een nieuwe Nederlandse volunteer, een zg. Journée Pedagogique gegeven. De HT van die school, Valens, is een jonge, ambitieuze man met veel ideeën voor zijn school en met een grote bereidheid om te willen leren. Het is een feest om met hem samen te werken. In de ochtend observeerden we een aantal lessen en gaven daarop feedback, in de middag gingen we met alle teachers aan de slag om leer- en hulpmiddelen te maken. Dus gingen we ’s morgens in alle vroegte op weg, beladen met rugzakken en tassen vol met rijstzakken, viltstiften, voorbeelden, karton (o.a. van verpakkingen van biscuits) en ander nuttig, maar voornamelijk kosteloos materiaal. ( Wisten jullie dat je van de ronde, kartonnen doosjes van ‘la vache qui rit’ kaasjes heel mooie klokjes kunt maken om de tijd aan te leren?) Voor de teachers ging een wereld open en na een aarzelend begin hadden we een geweldige middag. Iedereen lag op de grond of gebruikte de banken om van alles na te maken en te kopiëren.
In september komen Ingrid en ik terug om met het materiaal twee modellessen te geven zodat de teachers enig idee krijgen hoe al dit materiaal te gebruiken. Het was een heel nuttige en gezellige dag en de moeite van alle voorbereidingen meer dan waard.
Het weekend van 16 juni stond in het teken van het ‘Gitfest’, het jaarlijkse feest op onze ‘Hacienda’. Ieder jaar wordt er een thema verzonnen en dit jaar speelden de Muzungu’s van Gitarama hun eigen versie van de ‘Midsummernights Dream’ van Shakespeare.
Dat betekende een weekend voorbereiden, versieringen maken en een maaltijd voor ongeveer 30 mensen organiseren. Deze voorbereidingen waren hilarisch en er ging natuurlijk ook wel het een en ander mis. Zo bleken wij de dag voor het feest geen gas meer te hebben (de tank was leeg) en gaf ook onze elektrische kookplaat de geest op het ‘moment suprême’. En op zaterdagmiddag, toen het eten voorbereid en gekookt moest worden, kwam de Rwandese kok, die voor deze klus was ingehuurd, behoorlijk aangeschoten aanzetten. Maar voor alles bleek een oplossing en het feest was een groot succes. Iedereen had met het thema rekening gehouden en kwam als elf (met kartonnen vleugels) of als bosnimf aangezet. (Met bananenbladeren en make-up spullen blijk je een heleboel te kunnen doen!). Als bewoners van de Hacienda konden Tricia, Judy en ik dus terugkijken op een geslaagde avond en de dag erna genoten we nog gezellig na tijdens een uitgebreid ontbijt met ongeveer 8 logees, die vanwege het late uur niet meer naar huis konden en overal in het huis op allerlei matrassen bleven slapen. Andere feestgangers hadden (heel luxe) een kamer geboekt in het plaatselijke hotel van Gitarama of vonden onderdak bij andere Muzungu’s. Je leert hier op een geweldige manier improviseren.
Het weekend daarop heb ik kennis gemaakt met een van de weinige historische overblijfselen in dit land. Omdat er voor alle bouwwerken uit het verleden voornamelijk organisch materiaal werd gebruikt, heeft dit maar een beperkte houdbaarheid. In Nyanza (plm. een uur met de bus zuidwaarts vanaf Gitarama), staat de hut van de laatste Rwandese koning (+ 1959) en twee koninklijke paleizen, gebouwd door de Belgen in de koloniale tijd. Uniek en indrukwekkend.
Als laatste activiteit vertrok ik afgelopen week naar Byumba in het noorden van het land. Een prachtige streek, niet ver van de Vulcano’s. Maar gelegen op ongeveer 2400 meter hoogte en in een zg. tropisch ‘bergklimaat’. Dat betekent: mist, regen en een temperatuur van ongeveer 10 graden na 4 uur, als de zon achter de hoge heuvels verdwijnt. De heuvels zijn hier zo steil dat je de bodem van de dalen vanaf de ‘main road’ niet kunt zien. Het is wel heel bijzonder dat dit kleine land zoveel verschillende landschappen en klimatologische omstandigheden kent.
De TM training was succesvol. Het was voor de eerste keer dat we de training in twee volle dagen deden. Maar de reis om in Byumba te komen is voor veel HT’s zo gecompliceerd dat je niet van hen kunt vragen dit drie dagen achter elkaar te doen. Vandaar dat we met enkele kunstgrepen deze training zo hebben opgebouwd dat het ook in twee dagen mogelijk was. De volgende trainingen op dit gebied zijn na mijn terugkeer uit Nederland en ik ben er best rots op dat ik weer ben uitgenodigd voor twee andere afdelingen van de Nationale politie en voor een groep managers van Children’s Aid, allebei in Kigali. We worden een rondtrekkend TM circus!
En nu naar huis! Na bijna een jaar is het heel erg leuk jullie weer te zien en te spreken. Natuurlijk kan dat ook via de mail en soms met een telefoontje, maar face to face is toch iets heel anders. Het is niet mijn bedoeling om een groots verjaardagsfeest te houden maar als jullie het weekend van 15 juli tijd hebben om even langs te komen in Uitgeest, jullie zijn van harte uitgenodigd.
In de loop van de komende zes weken zijn er een aantal ‘events’ die vaststaan: de bruiloft van Veerle en Alfred op 20 juli, de week daarop 4 dagen er op uit met Gijs en Felien en een aantal dagen samen met Thijs, Lies en Ruben in Meppel. Maar verder ben ik ‘in’ voor allerlei afspraken, een goed glas wijn, een mooie wandeling, een leuke fietstocht en vooral prettige gesprekken in ‘mijn moers taal’!
Tot ziens allemaal!

Hetty

Nb. De rubriek ‘portretten’ wordt in september voortgezet!